1- MÜMİN:
Kelime manası itibariyle mümin, inanan demektir. Islam akaidine göre mümin Allah'a, meleklere, kitaplara, Peygamberlere, ahiret gününe, kaza ve kadere inanan, bu inancında hiç bir şüphe taşımayan, üstelik kalbi bir şüphe taşımadan inandığı bu hususları diliyle de açığa vuran kimsedir. Bu kimseler Allah'ın rahmetine ve cennetine kavuşacaklardır. Bir kimsenin gerçek bir mümin olduğunu ise en iyi Allah bilir. Mümin, son nefeste imansız gitmemek için Rabbine yalvarıp durur, inancının gereklerini yerine getirmeye çalışır. Yeryüzünü islah eden, yeryüzünde huzurun doğmasını sağlayan ve insanlığın kurtuluşu için çalışanlar mümin kimselerdir. Onlar kelime-i şehadeti yahut Kelime-i Tevhidi gönülden tasdik ederek, bunu aleme ilan ederler. Bir kimse kalbiyle tasdik ve kabul ettiği şeyleri diliyle söyleyemiyorsa, Allah katında yine mümin sayılır. Ancak biz onda iman alametlerini duymuyor ve görmüyorsak kendisine müminler gibi muamele edemeyiz.
2- MÜNAFIK:
İman esaslarını kalbiyle kabul ve tasdik etmediği, Allah'a ve Resulune inanmadığı halde, inandığını söyleyen, yani içi başka dışı başka olan iki yüzlü kimselere münafık adı verilir. İnsanların en kötüsü onlardır. Cehennemde de en büyük azabı onlar tadacaklardır. Müminler onların dış görünüşlerine bakarak kendilerine müslüman muamelesi yaparlar. Ancak bunların fitne ve fesadına karşı da uyanık bulunmaya çalışırlar. Peygamberimiz zamanında da münafıklar vardı. Kıyamete kadar da içimizde münafıklar bulunacakdır. Sevgili Peygamberimiz bizi münafiklara karşı uyarmış, onların alametlerinden bazılarını bildirmiştir. Bir hadis-i şerifte: "Münafıkın üç alameti vardır 1- Konuştuğu zaman yalan söyler, 2- Vadettiğinde sözünde durmaz, 3- Kendisine emanet edilen şeye hiyanet eder, buyurulmuştur.
3- KAFİR:
Iman esaslarını kalbiyle kabul ve tasdik etmediği gibi, bu inkarını diliyle de açığa vuran, Allah'a ve Peygamberine inanmadığını ilan eden kimselere kafir denilir. Kafir inkar eden, küfreden manasına gelir. Kafirler Allah'ın azabına uğrayacak ve kendilerine verilen akıl nimeti sayesinde mümin olmadıkları için cehenneme atılacaklardır. Kafirler cehennemde ebedi olarak kalacaklardır.
4-MÜŞRİK:
Müşrik, kelime olarak şirk koşan, yani Allah'ın bir eşi, benzeri yahut ortağı olduğunu söyleyen kimse demektir. Yüce Allah'ın asla bağışlamayacağı günahların başında şirk gelir. Müşrik olarak ölenler ebediyyen cehennemde kalacaklardir. Kelimeler arasındaki küçük farklara rağmen küfür ve şirk aynı şeydir.
5-FASIK:
Fâsık: Allâh’ın emirlerini tanımayan, sapkın, günah işleyen, fesatçı, kötülük eden kimse anlamına gelmektedir. “De ki: Eğer babalarınız, oğullarınız, kardeşleriniz, eşleriniz, hısım akrabanız, kazandığınız mallar, kesada uğramasından korktuğunuz ticaret, hoşlandığınız meskenler, size Allah’tan, Rasûlü’nden ve Allah yolunda cihad etmekten daha sevgili ise, artık Allah emrini getirinceye kadar bekleyin! Allah fasıklar topluluğunu hidâyete erdirmez.” (et-Tevbe, 24)
6-FACİR:
Azan, günâha dalan, yemin ve sözünde yalancı çıkan hakîkatten yan çizen kişi. Allah'ın emrinden çıkan, günâhkâr, İslâm'ın emirlerini çiğneyen, dinî ölçü ve prensiplere aykırı hareket eden kimse.
Kur'an-ı Kerîm'de fâcir kelimesi bu ıstılâhı anlamda yedi yerde geçmektedir:
"Yoksa inanıp yararlı iş işleyenleri, yeryüzünde bozguncular gibi mi tutarız? Yoksa Allah'a karşı gelmekten sakınanları, yoldan çıkanlar gibi mi tutarız?" (Sâd, 28/28);
7-GAYR-İ MÜSLİM:
“Müslüman olmayan anlamına gelen gayrimüslim, din ıstılahında kâfir, müşrik ve münafık kimseyi ifade eder.”
8-MÜRTED:
Mürted, dinden çıkan kimse demektir. Bir kimse iman esaslarından birini veya daha fazlasını inkâr eder, kabul etmez veya dini hükümleri, helal ve haramları, emir ve yasakları, öğüt ve tavsiyeleri beğenmez, küçümser, alaya alır veya reddederse irtidat etmiş, dinsiz, kâfir olmuş olur.
9-ZINDIK:
“Müslüman olmadıkları halde Müslüman görünen, müminleri inandıkları dinî değerlerden soğutup uzaklaştırmaya ve onları ifsat etmeye çalışan kimseler hakkında kullanılan bir terimdir. Bazen halkı kendi görüşlerine çekmek için hadis uydurdukları, bazen de muteber kaynak ve şahıslara dine aykırı fikirler isnad ettikleri görülür. Bu kimselerin rivâyetleri “mevzû” olduğu için reddedilir. Bid’atçılar hakkında da bazen “zındık” kavramı kullanılmıştır.”
10-BİD'AT EHLİ:
Bid'at sâhiplerinin en kötüsü, Resûlullah'ın Eshâbına buğz ve düşmanlık edenlerdir. Bid'at ehline hürmet etmek İslâm'ın yıkılmasına yardım etmek olup, amellerin sevâbını giderir.Bid'at ehline Resûlullah lânet edip; "Allahü teâlânın, meleklerin ve bütün insanların lâneti üzerine olsun" buyurdular. Bid'at ehliyle arkadaşlığın zarârı, kâfirle arkadaşlığın zarârından çoktur. Bid'at sâhibine buğz ile ondan yüz çevirenin kalbini, Allahü teâlâ emniyet ve güven ile doldurur. (İmâm-ı Rabbânî)
11-DİNSİZ:
Hiç bir dîne inanmıyan, ateist. (Bkz. Ateist)
Bir babanın, evlâdını Cehennem ateşinden koruması, dünyâ ateşinden korumasından daha mühimdir. Cehennem ateşinden korumak da, îmânı ve farzları ve harâmları öğretmekle, ibâdete alıştırmakla dinsiz ve ahlâksız arkadaşlardan korumakla olur. Bütün dinsizliklerin ve fenâlıkların (kötülüklerin) başı, kötü arkadaştır. (İmâm-ı Gazâlî)
12-DEYYÛS:
Hanımının nâmussuzluğuna, ahlâksızlığına aldırış etmeyen, göz yuman kimse.
Cennet, deyyûsa haramdır. (Hadîs-i şerîf-Zevâcir)
Üç kişi Cennet'e hiç girmeyecektir: Birincisi deyyûs, ikincisi, kendisini erkeklere benzeten kadınlar. Üçüncüsü, içki içmeye devâm edenler. (Hadîs-i şerîf-Zevâcir)
13-FUHUŞİYE:
Çirkin söz. İş ve ayb şeyler. Çirkin olan işleri başkalarına açık kelimelerle anlatmak.
Hayâ îmândandır, fuhuş söylemek cefâdandır. Îmân Cennet'e, cefâ Cehennem'e götürür. (Hadîs-i şerîf-Müsned-i Ahmed bin Hanbel)
Fuhuş insanın lekesi, hayâ zînetidir. (Hadîs-i şerîf-Berîka)
Fuhuş söyleyenlerin Cennet'e girmeleri haramdır. (Hadîs-i şerîf-İbn-i Ebiddünyâ)
Kelime manası itibariyle mümin, inanan demektir. Islam akaidine göre mümin Allah'a, meleklere, kitaplara, Peygamberlere, ahiret gününe, kaza ve kadere inanan, bu inancında hiç bir şüphe taşımayan, üstelik kalbi bir şüphe taşımadan inandığı bu hususları diliyle de açığa vuran kimsedir. Bu kimseler Allah'ın rahmetine ve cennetine kavuşacaklardır. Bir kimsenin gerçek bir mümin olduğunu ise en iyi Allah bilir. Mümin, son nefeste imansız gitmemek için Rabbine yalvarıp durur, inancının gereklerini yerine getirmeye çalışır. Yeryüzünü islah eden, yeryüzünde huzurun doğmasını sağlayan ve insanlığın kurtuluşu için çalışanlar mümin kimselerdir. Onlar kelime-i şehadeti yahut Kelime-i Tevhidi gönülden tasdik ederek, bunu aleme ilan ederler. Bir kimse kalbiyle tasdik ve kabul ettiği şeyleri diliyle söyleyemiyorsa, Allah katında yine mümin sayılır. Ancak biz onda iman alametlerini duymuyor ve görmüyorsak kendisine müminler gibi muamele edemeyiz.
2- MÜNAFIK:
İman esaslarını kalbiyle kabul ve tasdik etmediği, Allah'a ve Resulune inanmadığı halde, inandığını söyleyen, yani içi başka dışı başka olan iki yüzlü kimselere münafık adı verilir. İnsanların en kötüsü onlardır. Cehennemde de en büyük azabı onlar tadacaklardır. Müminler onların dış görünüşlerine bakarak kendilerine müslüman muamelesi yaparlar. Ancak bunların fitne ve fesadına karşı da uyanık bulunmaya çalışırlar. Peygamberimiz zamanında da münafıklar vardı. Kıyamete kadar da içimizde münafıklar bulunacakdır. Sevgili Peygamberimiz bizi münafiklara karşı uyarmış, onların alametlerinden bazılarını bildirmiştir. Bir hadis-i şerifte: "Münafıkın üç alameti vardır 1- Konuştuğu zaman yalan söyler, 2- Vadettiğinde sözünde durmaz, 3- Kendisine emanet edilen şeye hiyanet eder, buyurulmuştur.
3- KAFİR:
Iman esaslarını kalbiyle kabul ve tasdik etmediği gibi, bu inkarını diliyle de açığa vuran, Allah'a ve Peygamberine inanmadığını ilan eden kimselere kafir denilir. Kafir inkar eden, küfreden manasına gelir. Kafirler Allah'ın azabına uğrayacak ve kendilerine verilen akıl nimeti sayesinde mümin olmadıkları için cehenneme atılacaklardır. Kafirler cehennemde ebedi olarak kalacaklardır.
4-MÜŞRİK:
Müşrik, kelime olarak şirk koşan, yani Allah'ın bir eşi, benzeri yahut ortağı olduğunu söyleyen kimse demektir. Yüce Allah'ın asla bağışlamayacağı günahların başında şirk gelir. Müşrik olarak ölenler ebediyyen cehennemde kalacaklardir. Kelimeler arasındaki küçük farklara rağmen küfür ve şirk aynı şeydir.
5-FASIK:
Fâsık: Allâh’ın emirlerini tanımayan, sapkın, günah işleyen, fesatçı, kötülük eden kimse anlamına gelmektedir. “De ki: Eğer babalarınız, oğullarınız, kardeşleriniz, eşleriniz, hısım akrabanız, kazandığınız mallar, kesada uğramasından korktuğunuz ticaret, hoşlandığınız meskenler, size Allah’tan, Rasûlü’nden ve Allah yolunda cihad etmekten daha sevgili ise, artık Allah emrini getirinceye kadar bekleyin! Allah fasıklar topluluğunu hidâyete erdirmez.” (et-Tevbe, 24)
6-FACİR:
Azan, günâha dalan, yemin ve sözünde yalancı çıkan hakîkatten yan çizen kişi. Allah'ın emrinden çıkan, günâhkâr, İslâm'ın emirlerini çiğneyen, dinî ölçü ve prensiplere aykırı hareket eden kimse.
Kur'an-ı Kerîm'de fâcir kelimesi bu ıstılâhı anlamda yedi yerde geçmektedir:
"Yoksa inanıp yararlı iş işleyenleri, yeryüzünde bozguncular gibi mi tutarız? Yoksa Allah'a karşı gelmekten sakınanları, yoldan çıkanlar gibi mi tutarız?" (Sâd, 28/28);
7-GAYR-İ MÜSLİM:
“Müslüman olmayan anlamına gelen gayrimüslim, din ıstılahında kâfir, müşrik ve münafık kimseyi ifade eder.”
8-MÜRTED:
Mürted, dinden çıkan kimse demektir. Bir kimse iman esaslarından birini veya daha fazlasını inkâr eder, kabul etmez veya dini hükümleri, helal ve haramları, emir ve yasakları, öğüt ve tavsiyeleri beğenmez, küçümser, alaya alır veya reddederse irtidat etmiş, dinsiz, kâfir olmuş olur.
9-ZINDIK:
“Müslüman olmadıkları halde Müslüman görünen, müminleri inandıkları dinî değerlerden soğutup uzaklaştırmaya ve onları ifsat etmeye çalışan kimseler hakkında kullanılan bir terimdir. Bazen halkı kendi görüşlerine çekmek için hadis uydurdukları, bazen de muteber kaynak ve şahıslara dine aykırı fikirler isnad ettikleri görülür. Bu kimselerin rivâyetleri “mevzû” olduğu için reddedilir. Bid’atçılar hakkında da bazen “zındık” kavramı kullanılmıştır.”
10-BİD'AT EHLİ:
Bid'at sâhiplerinin en kötüsü, Resûlullah'ın Eshâbına buğz ve düşmanlık edenlerdir. Bid'at ehline hürmet etmek İslâm'ın yıkılmasına yardım etmek olup, amellerin sevâbını giderir.Bid'at ehline Resûlullah lânet edip; "Allahü teâlânın, meleklerin ve bütün insanların lâneti üzerine olsun" buyurdular. Bid'at ehliyle arkadaşlığın zarârı, kâfirle arkadaşlığın zarârından çoktur. Bid'at sâhibine buğz ile ondan yüz çevirenin kalbini, Allahü teâlâ emniyet ve güven ile doldurur. (İmâm-ı Rabbânî)
11-DİNSİZ:
Hiç bir dîne inanmıyan, ateist. (Bkz. Ateist)
Bir babanın, evlâdını Cehennem ateşinden koruması, dünyâ ateşinden korumasından daha mühimdir. Cehennem ateşinden korumak da, îmânı ve farzları ve harâmları öğretmekle, ibâdete alıştırmakla dinsiz ve ahlâksız arkadaşlardan korumakla olur. Bütün dinsizliklerin ve fenâlıkların (kötülüklerin) başı, kötü arkadaştır. (İmâm-ı Gazâlî)
12-DEYYÛS:
Hanımının nâmussuzluğuna, ahlâksızlığına aldırış etmeyen, göz yuman kimse.
Cennet, deyyûsa haramdır. (Hadîs-i şerîf-Zevâcir)
Üç kişi Cennet'e hiç girmeyecektir: Birincisi deyyûs, ikincisi, kendisini erkeklere benzeten kadınlar. Üçüncüsü, içki içmeye devâm edenler. (Hadîs-i şerîf-Zevâcir)
13-FUHUŞİYE:
Çirkin söz. İş ve ayb şeyler. Çirkin olan işleri başkalarına açık kelimelerle anlatmak.
Hayâ îmândandır, fuhuş söylemek cefâdandır. Îmân Cennet'e, cefâ Cehennem'e götürür. (Hadîs-i şerîf-Müsned-i Ahmed bin Hanbel)
Fuhuş insanın lekesi, hayâ zînetidir. (Hadîs-i şerîf-Berîka)
Fuhuş söyleyenlerin Cennet'e girmeleri haramdır. (Hadîs-i şerîf-İbn-i Ebiddünyâ)
