1-Nefs-i Emmâre: Kâfir, şeytan, münafık ve fâsıkların,
2-Nefs-i Levvâme: Günahkâr mü’minlerin,
3-Nefs-i Mülhime: Âlimlerin,
4-Nefs-i Mutmainne: İlmiyle âmel eden kişiler
5-Nefs-i Radiyye: Evliyâların
6-Nefs-i Mardiyye: Âriflerin
7- Nefsi Safiyye: Nebiler ve rasüllerin -aleyhimü’s-selâm- nefislerinin makamıdır. (Müminler bu makamın hallerine kavuşabilir.)
Bu yedi nefsin her birinin sıfatları – herkesin kendi nefsini kolayca tanıyabilmesi için – kendi dâiresinin etrafında gösterilmiştir. Böylece her bir kimse hangi nefs dâiresinde olduğunu, hangisinin hangi nefs üzere gâlib veya mağlûb veya denk olduğunu açıkça bilir ve ona göre bir hâl çaresi bulur. Bundan dolayı herkes, gücü nisbetinde ve münâsib bir şekilde gereği gibi gayret göstererek, ilâhî emirlere uyup, nehiylerden kaçınarak istikamette olmaya çalışmalıdır. Şurası bilinmelidir ki, meselâ altıncı veya daha aşağı ki nefs dâirelerinin halleriyle hemhal olan bir kişide, nefs-i emmâre hâlinden bir veya daha fazla haller görülse, bu hallere mağlûp olduğu için kişi içinde bulunduğu altıncı nefs dâiresinden çıkmış olmaz. Ancak nefs-i emmâre halleri, diğer nefs hallerine gâlib gelirse – yani daha fazla görülürse – işte asıl büyük korku o zamandır.
Bir kimsede yedinci nefsin ahvâli (halleri) tamamen bulunduktan sonra diğer mertebelere inmesi kuvvetle muhtemeldir. Çünkü yedinci nefs, nebiler ve rasüllerin nefislerinin makamıdır. Bir kimsede yedinci nefsin kıdemi ve hâlinin bulunmasıyla o kimsenin nebi olması lâzım gelmez. Ancak yüksek bir dereceye nail olacak bir amel ve ihlâsta olduğuna işaret olmuş olur. Eğer bir kimse bu halde kalırsa bu durum itibâra şayan ve arzu edilendir. Ancak eğer, bazen bir nefsin, bazen de diğer bir nefsin vasıfları görülürse, mu’teber olan gâlib olandır. Bütün nefslerin hallerini buna kıyaslayarak, galibiyet, mağlûbiyet ve eşitlik durumlarına bakılmalıdır. Yaradılışı gereği rüya görmeye müsait olan bütün mahlûkatın görmüş oldukları rüyaların hepsinin ta’biri aşağıda özet olarak verilen ta’birnâmede bazen açık olarak, bazen de işaretle beyân olunmuştur. Bu şekilde herkes, içinde bulunduğu durumu anlayıp çaresine bakmalıdır.
Sonuçta diyebiliriz ki ruhun halleri hareket halindedir. Bazen birinci makama dahi iniş yapar. Önemli olan bu halin uyarıcısı geldiğinde dikkat edip halin düzelmesi için gayret gösterilmesidir.
1- NEFS-İ EMMARE ( Kötülüğü emreden ve bundan zevk alan nefistir)
Bu nefsin eserinden kibir benlik, hırs, şehvet, kıskançlık, cimrilik, kin, intikam, hiddet gibi huylar çıkar.
2- NEFS-İ LEVVAME (Kötülük yaptığında bundan pişman olup af dileyen nefistir)
Kendini kınayan, kötüleyen, azarlayan nefstir .
Bu nefs sahibi, günah işlediğinde pişman olup tevbe eder, kendisini kınar, yapmamak için karar verir. Fakat günah önüne gelince duramaz, yine içine düşer. Sonra pişman olur. İyilik ve kötülük arasında gider gelir.
Kendini beğenme, çekişme, gizli riya, makam ve şehvet tutkusu gibi nefs-i emmârenin bazı vasıfları bu mertebede de bulunur. Fakat nefs hakkı hak; batılı batıl görür. Yine bilir ki, bu sıfatlarla huzurdan uzaktır. Fakat onlardan kurtulamıyor.
Hali muhabbet, gidişi tarikat, mahalli Kalp'tir. Alemi Berzah Alemi'dir. Nefsiyle mücahedede sabit olursa Misal Alemi'dir. Uykuyla uyanıklık arasında –genellikle oturma halinde- Misal Alemi'n*den bir çok manalar temessül eder.
3- NEFS-İ MÜLHİME ( Allah'tan ilham alan nefistir)
Allahu Tealâ nefsin isyan ve itaatini vasıtasız ilham ettiği için bu makamda nefsin adı mülhime olmuştur. Nitekim Kur'an'da : “Sonra da o nefse isyan ve itaati ilham edene yemin ederim” (Şems, 8) buyrulmuştur .
Nefs, tevbe, zikir, rabıta ve mücahedeyle günahların ağırlığından ve şehvet bağından kurtulunca, ilham ve feyiz almaya kabiliyet kazanır. Devamlı olarak kâmil mürşidden kalbine ilhamlar gelir. Bu mertebede hayvanî nefs tamamen ıslah olur. Haramdan kaçar, hayırlara koşar.
Alemi Ruhlar Alemi, mahalli Ruh'tur. Ruhunda ilâhi aşk ateşi parlamaya başlar. İlim, tevazu, yumuşaklık, kanaat, mert*lik, sabır, belaya tahammül gibi, güzel hasletler belirir. Visal rüzgarları esmeye başlar. Fakat ego, ona açık ve bariz bir şekilde saldırmaya başlar . Kendini ve amellerini beğendirir, insanları küçük ve değersiz gösterir, ümitsizliğe düşürür, Allah'ın azabına karşı ona emniyet hissi verir. Bu makamda mürşidin himmeti olmazsa tehlikeye düşebilir.
Bu makamda salik, sırlara vakıf olduğundan esrar ile meşgul bulunduğu cihetle bunun üstünde olan kemalden mahcup kalmıştır. Bu makamın seyri Allah (CC) Hz.leri olduğu için salikin batınında imanın hakikati zuhur etmiş olmakla müşahedelerinde masiva kalmamıştır. Bu makamın alemi, ervahtır, salik arzu ettiğini görür ve tasarrufa bile kadir olur.
4- NEFS-İ MUTMAİNNE (Tatmin olmuş nefistir)
Cenab -ı Mevlâ'nın “Ey tatmin olmuş Nefs” (Fecr , 27) hitabıyla ıstıraptan kurtulup huzura eren nefstir . Her türlü şek ve şüpheden temizlenip rahatlamış, ayne'l - yakîne ve kâmil imana ulaşmıştır. Kötü huylardan tamamen pak olmuş, fenalıklara arzusu kalmamıştır. Seyri, Allah ile gerçekleşmiş (seyr-i meallah), velilik mertebesine ulaşmıştır. Alemi, Muhammedî Hakikat, mahalli Sır'dır. Manevi tecellilerin mazharıdır . Sıfatları, tevekkül, incelik, cömertlik, yumuşaklık, güler yüz, tatlı dil, kusurları bağışlama, hamd, şükür, müşahede, teslimiyet ve rızadır.
Azizim! Malum ola ki, sıfat-ı mutmainnede bulunan zevatın halleri şöyle olur: Bunlar, artık tereddütlerden ve iç kuruntulardan kurtulmuşlardır. Ve teslim-i külli ile teslim olmuşlardır. . Bu zevata “veli” adı verilir. Bu mertebede olanlara Yüce Allah (CC) Hz.leri Mucizel Beyan’ında şöyle hitap etmektedir: . . Ayet-i Kerimedeki aşka ve muhabbete nail olur, Zikrullah ile gönlü rahat eder, kalbi mutmain olur.
5- NEFS-İ RADİYYE ( Allah'tan razı olmuş nefistir)
İster bela, ister sefa, Allah'ın bütün fiillerinden razı olan, O'ndan başka her şeyi gözünden silip atan ve sadece Rabbi'nin rızasına nazarını diken nefstir . Bu nefse: “Razı olmuş ve razı olunmuş olarak Rabbine dön” ( Fecr , 28) kelâmıyla hitab edilmiştir. Seyri Allah'tadır ( Seyr -i fillâh ). Alemi Lâhut (Ruhanîler) Alemi; mahalli, Sırrın Sırrı'dır. Beşerî sıfatlardan büsbütün yok olmakla fenâya varmıştır. Fakat bu makama varanlar arif değil, velidirler. O yüzden başkasını irşad edemezler.
Azizim! Malum olsun ki, nefs-i radiyye sıfatında olan bu zatlar, yine bu hal ile bazan ilerler, bazan da gerilerler ve böylece zikrine ve fikrine devam ve sebat ederlerse, Cenab-ı Hakk’tan (CC) kendilerine teveccüh eden her şeye rıza-i külli ile razı olurlar ve onlar için keder ile sürur müsavi olur. Çünkü Yüce Allah (CC) Hz.leri onları Mucizel Beyan’ında müjdelemiştir: “Rabbine razı ve marzi olarak dön.”[6]
Allah (CC) Hz.leri’nin vermiş olduğu belalara tahammül gösterirler ve: “O’ndan (CC) gelen her şey güzeldir. Lütfu da hoş, kahrı da hoş.” derler, “Eyvallah! Hoş geldi, safa geldi!” derler, Cenab-ı Hakk (CC) Hz.leri'nden gelenleri öpüp başlarının üstüne koyarlar.
6- NEFS-İ MARDİYYE (Allah'ın razı olduğu nefistir)
Ariflerin makamıdır. Bekabillâh burada tahakkuk eder. Muhtaç olduğu ilimleri bütünüyle alıp, mana aleminden bu görünen madde alemine dönmüştür. Dış itibariyle diğer insanlardan ayırdedilmez . Fakat iç itibariyle bütün cisimleri altına çevirecek bir tılsım gibidir. Kendine lütfedilen marifet bilgi*sinden dünya halkına ikram eder. İlâhi bilgi dairesinin mahremidir. Onun müşahedesine ya*bancı bir diyar yoktur. Kendisine üfürülen ruh ile görür, bilir. Sesini uzaklardan işittirir. Mür*şidinden izin almak kaydıyla irşadı sahihtir. Seyri Allah'tan (Seyr-i anillâh )'dır. Alemi şu görünen maddi alem, mahalli Hafâ'dır .
“Onun işiten kulağı olurum, gören gözü olurum, konuşan lisanı olurum, yürüyen ayağı olurum. Benimle işitir, benimle görür, benimle konuşur, benimle tutar ve benimle yürür.”[7]
7- NEFS-İ KAMİLE (Seçkin, saf, tertemiz nefstir)
Allah'ın en seçkin dostları olan Gavs ve Kutupların makamıdır. Seyirleri Allah'ladır (Seyr-i billâh). Alemleri; kesrette (çoklukta) vahdet, vahdette kesrettir. Mahalleri Ahfâ'dır . Önceki bütün nefislerin güzel vasıflarını üzerinde toplamış*lardır. Her halleri ibadet ve zikirdir. Bir an Allah'tan gafil olmazlar. Onların mu*radı Allah'ın murad ettiği şeydir. .
Cenab-ı Hak onlarla alemlere ikramda bulunur, belaları def eder. Saliklerin gönüllerinde onlar sayesinde haller zuhur eder. Ama herkese merhamet ve şefkatle bakarlar. İnsanların kusurlarına bakmazlar. İyiliği emreder, kötülükten sakındırırlar.
Pak ve tertemiz yüzleri huzur ve aydınlık saçar. Onları görenler Allah'a yönelirler. Mübarek yüzlerine edeple bakmak bile ibadettir. İnce ve lâtif sözleri katıksız hikmet bilgisidir. Gayet ince, zarif, yumuşak ve alçak gönüllülükle telkinde bulunurlar. .
Bu dünyada onların kapısında bulunmaktan daha büyük devlet ne olabilir? Onlar olmadan bunca sarp yollar nasıl aşılır?
Azizim! Malum ola ki, ruh-u hayvanın kendisine mahsus olan yaratılışı sıfat-ı emmare ve ruh-u sultanın kendisine mahsus olan yaratılışı sıfat-ı safiyyedir. Ruh-u hayvan, Cenab-ı Hakk’ın (CC) ihsanı, mürşidin himmeti ve ruh-u sultanın rağbet göstermesiyle kendi sıfatı olan emmarelikten geçer. Yani başlangıcından bu hale gelinceye kadar, hayvanlık sıfatlarından arta kalan eserler de tamamen mahvolur ve ruh-u sultanın kendisine mahsus olan sıfat-ı insaniyye ile sıfatlanır. Bu makamda olan salik, Cenab-ı Hakk’ın şu Ayet-i Kerime’sinin muhatabı olur: “O’nun (CC) vechinden başka her şey helak olucudur.”[9] Ayet-i Kerime’sinin sırrını seyr ile müşahade eder. İşte bu büyük ihsana malik olan zatlara “insan-ı kamil” denilir. Sözün kısası, sıfat-ı safiyye ile sıfatlanan zatların nefisleri, ruh-u sultana döner. Nefs-i hayvaniyetten eser kalmaz. Bu bahtiyar insanlar tasavvuf (tarikat) yolunda çalışarak nefs-i hayvaniden tamamiyle kurtularak sıfat-ı insaniyye ile muttasıf olurlar.[10]
Kaynaklar
[1] Yusuf S. A.53
[2] El-Kıyame S. A.2
[3] Eş-Şems S. A.8
[4] El-Fecr S. A.27-30
[5] Er-Rad S. A.28
[6] El-Fecr. S.A.28
[7] Buhari Rikak 38. İbn Hanbel. IV. 256
[8] El-İnsan S. A.30-31
[9] El-Kasas S. A.88
[10] Miftahul Kulub. S.135
Allah Teâlâ, cümlemizi nefs-i emmârenin şerrinden emîn eylesin. Âmin Ya Muîn
2-Nefs-i Levvâme: Günahkâr mü’minlerin,
3-Nefs-i Mülhime: Âlimlerin,
4-Nefs-i Mutmainne: İlmiyle âmel eden kişiler
5-Nefs-i Radiyye: Evliyâların
6-Nefs-i Mardiyye: Âriflerin
7- Nefsi Safiyye: Nebiler ve rasüllerin -aleyhimü’s-selâm- nefislerinin makamıdır. (Müminler bu makamın hallerine kavuşabilir.)
Bu yedi nefsin her birinin sıfatları – herkesin kendi nefsini kolayca tanıyabilmesi için – kendi dâiresinin etrafında gösterilmiştir. Böylece her bir kimse hangi nefs dâiresinde olduğunu, hangisinin hangi nefs üzere gâlib veya mağlûb veya denk olduğunu açıkça bilir ve ona göre bir hâl çaresi bulur. Bundan dolayı herkes, gücü nisbetinde ve münâsib bir şekilde gereği gibi gayret göstererek, ilâhî emirlere uyup, nehiylerden kaçınarak istikamette olmaya çalışmalıdır. Şurası bilinmelidir ki, meselâ altıncı veya daha aşağı ki nefs dâirelerinin halleriyle hemhal olan bir kişide, nefs-i emmâre hâlinden bir veya daha fazla haller görülse, bu hallere mağlûp olduğu için kişi içinde bulunduğu altıncı nefs dâiresinden çıkmış olmaz. Ancak nefs-i emmâre halleri, diğer nefs hallerine gâlib gelirse – yani daha fazla görülürse – işte asıl büyük korku o zamandır.
Bir kimsede yedinci nefsin ahvâli (halleri) tamamen bulunduktan sonra diğer mertebelere inmesi kuvvetle muhtemeldir. Çünkü yedinci nefs, nebiler ve rasüllerin nefislerinin makamıdır. Bir kimsede yedinci nefsin kıdemi ve hâlinin bulunmasıyla o kimsenin nebi olması lâzım gelmez. Ancak yüksek bir dereceye nail olacak bir amel ve ihlâsta olduğuna işaret olmuş olur. Eğer bir kimse bu halde kalırsa bu durum itibâra şayan ve arzu edilendir. Ancak eğer, bazen bir nefsin, bazen de diğer bir nefsin vasıfları görülürse, mu’teber olan gâlib olandır. Bütün nefslerin hallerini buna kıyaslayarak, galibiyet, mağlûbiyet ve eşitlik durumlarına bakılmalıdır. Yaradılışı gereği rüya görmeye müsait olan bütün mahlûkatın görmüş oldukları rüyaların hepsinin ta’biri aşağıda özet olarak verilen ta’birnâmede bazen açık olarak, bazen de işaretle beyân olunmuştur. Bu şekilde herkes, içinde bulunduğu durumu anlayıp çaresine bakmalıdır.
Sonuçta diyebiliriz ki ruhun halleri hareket halindedir. Bazen birinci makama dahi iniş yapar. Önemli olan bu halin uyarıcısı geldiğinde dikkat edip halin düzelmesi için gayret gösterilmesidir.
1- NEFS-İ EMMARE ( Kötülüğü emreden ve bundan zevk alan nefistir)
Bu nefsin eserinden kibir benlik, hırs, şehvet, kıskançlık, cimrilik, kin, intikam, hiddet gibi huylar çıkar.
2- NEFS-İ LEVVAME (Kötülük yaptığında bundan pişman olup af dileyen nefistir)
Kendini kınayan, kötüleyen, azarlayan nefstir .
Bu nefs sahibi, günah işlediğinde pişman olup tevbe eder, kendisini kınar, yapmamak için karar verir. Fakat günah önüne gelince duramaz, yine içine düşer. Sonra pişman olur. İyilik ve kötülük arasında gider gelir.
Kendini beğenme, çekişme, gizli riya, makam ve şehvet tutkusu gibi nefs-i emmârenin bazı vasıfları bu mertebede de bulunur. Fakat nefs hakkı hak; batılı batıl görür. Yine bilir ki, bu sıfatlarla huzurdan uzaktır. Fakat onlardan kurtulamıyor.
Hali muhabbet, gidişi tarikat, mahalli Kalp'tir. Alemi Berzah Alemi'dir. Nefsiyle mücahedede sabit olursa Misal Alemi'dir. Uykuyla uyanıklık arasında –genellikle oturma halinde- Misal Alemi'n*den bir çok manalar temessül eder.
3- NEFS-İ MÜLHİME ( Allah'tan ilham alan nefistir)
Allahu Tealâ nefsin isyan ve itaatini vasıtasız ilham ettiği için bu makamda nefsin adı mülhime olmuştur. Nitekim Kur'an'da : “Sonra da o nefse isyan ve itaati ilham edene yemin ederim” (Şems, 8) buyrulmuştur .
Nefs, tevbe, zikir, rabıta ve mücahedeyle günahların ağırlığından ve şehvet bağından kurtulunca, ilham ve feyiz almaya kabiliyet kazanır. Devamlı olarak kâmil mürşidden kalbine ilhamlar gelir. Bu mertebede hayvanî nefs tamamen ıslah olur. Haramdan kaçar, hayırlara koşar.
Alemi Ruhlar Alemi, mahalli Ruh'tur. Ruhunda ilâhi aşk ateşi parlamaya başlar. İlim, tevazu, yumuşaklık, kanaat, mert*lik, sabır, belaya tahammül gibi, güzel hasletler belirir. Visal rüzgarları esmeye başlar. Fakat ego, ona açık ve bariz bir şekilde saldırmaya başlar . Kendini ve amellerini beğendirir, insanları küçük ve değersiz gösterir, ümitsizliğe düşürür, Allah'ın azabına karşı ona emniyet hissi verir. Bu makamda mürşidin himmeti olmazsa tehlikeye düşebilir.
Bu makamda salik, sırlara vakıf olduğundan esrar ile meşgul bulunduğu cihetle bunun üstünde olan kemalden mahcup kalmıştır. Bu makamın seyri Allah (CC) Hz.leri olduğu için salikin batınında imanın hakikati zuhur etmiş olmakla müşahedelerinde masiva kalmamıştır. Bu makamın alemi, ervahtır, salik arzu ettiğini görür ve tasarrufa bile kadir olur.
4- NEFS-İ MUTMAİNNE (Tatmin olmuş nefistir)
Cenab -ı Mevlâ'nın “Ey tatmin olmuş Nefs” (Fecr , 27) hitabıyla ıstıraptan kurtulup huzura eren nefstir . Her türlü şek ve şüpheden temizlenip rahatlamış, ayne'l - yakîne ve kâmil imana ulaşmıştır. Kötü huylardan tamamen pak olmuş, fenalıklara arzusu kalmamıştır. Seyri, Allah ile gerçekleşmiş (seyr-i meallah), velilik mertebesine ulaşmıştır. Alemi, Muhammedî Hakikat, mahalli Sır'dır. Manevi tecellilerin mazharıdır . Sıfatları, tevekkül, incelik, cömertlik, yumuşaklık, güler yüz, tatlı dil, kusurları bağışlama, hamd, şükür, müşahede, teslimiyet ve rızadır.
Azizim! Malum ola ki, sıfat-ı mutmainnede bulunan zevatın halleri şöyle olur: Bunlar, artık tereddütlerden ve iç kuruntulardan kurtulmuşlardır. Ve teslim-i külli ile teslim olmuşlardır. . Bu zevata “veli” adı verilir. Bu mertebede olanlara Yüce Allah (CC) Hz.leri Mucizel Beyan’ında şöyle hitap etmektedir: . . Ayet-i Kerimedeki aşka ve muhabbete nail olur, Zikrullah ile gönlü rahat eder, kalbi mutmain olur.
5- NEFS-İ RADİYYE ( Allah'tan razı olmuş nefistir)
İster bela, ister sefa, Allah'ın bütün fiillerinden razı olan, O'ndan başka her şeyi gözünden silip atan ve sadece Rabbi'nin rızasına nazarını diken nefstir . Bu nefse: “Razı olmuş ve razı olunmuş olarak Rabbine dön” ( Fecr , 28) kelâmıyla hitab edilmiştir. Seyri Allah'tadır ( Seyr -i fillâh ). Alemi Lâhut (Ruhanîler) Alemi; mahalli, Sırrın Sırrı'dır. Beşerî sıfatlardan büsbütün yok olmakla fenâya varmıştır. Fakat bu makama varanlar arif değil, velidirler. O yüzden başkasını irşad edemezler.
Azizim! Malum olsun ki, nefs-i radiyye sıfatında olan bu zatlar, yine bu hal ile bazan ilerler, bazan da gerilerler ve böylece zikrine ve fikrine devam ve sebat ederlerse, Cenab-ı Hakk’tan (CC) kendilerine teveccüh eden her şeye rıza-i külli ile razı olurlar ve onlar için keder ile sürur müsavi olur. Çünkü Yüce Allah (CC) Hz.leri onları Mucizel Beyan’ında müjdelemiştir: “Rabbine razı ve marzi olarak dön.”[6]
Allah (CC) Hz.leri’nin vermiş olduğu belalara tahammül gösterirler ve: “O’ndan (CC) gelen her şey güzeldir. Lütfu da hoş, kahrı da hoş.” derler, “Eyvallah! Hoş geldi, safa geldi!” derler, Cenab-ı Hakk (CC) Hz.leri'nden gelenleri öpüp başlarının üstüne koyarlar.
6- NEFS-İ MARDİYYE (Allah'ın razı olduğu nefistir)
Ariflerin makamıdır. Bekabillâh burada tahakkuk eder. Muhtaç olduğu ilimleri bütünüyle alıp, mana aleminden bu görünen madde alemine dönmüştür. Dış itibariyle diğer insanlardan ayırdedilmez . Fakat iç itibariyle bütün cisimleri altına çevirecek bir tılsım gibidir. Kendine lütfedilen marifet bilgi*sinden dünya halkına ikram eder. İlâhi bilgi dairesinin mahremidir. Onun müşahedesine ya*bancı bir diyar yoktur. Kendisine üfürülen ruh ile görür, bilir. Sesini uzaklardan işittirir. Mür*şidinden izin almak kaydıyla irşadı sahihtir. Seyri Allah'tan (Seyr-i anillâh )'dır. Alemi şu görünen maddi alem, mahalli Hafâ'dır .
“Onun işiten kulağı olurum, gören gözü olurum, konuşan lisanı olurum, yürüyen ayağı olurum. Benimle işitir, benimle görür, benimle konuşur, benimle tutar ve benimle yürür.”[7]
7- NEFS-İ KAMİLE (Seçkin, saf, tertemiz nefstir)
Allah'ın en seçkin dostları olan Gavs ve Kutupların makamıdır. Seyirleri Allah'ladır (Seyr-i billâh). Alemleri; kesrette (çoklukta) vahdet, vahdette kesrettir. Mahalleri Ahfâ'dır . Önceki bütün nefislerin güzel vasıflarını üzerinde toplamış*lardır. Her halleri ibadet ve zikirdir. Bir an Allah'tan gafil olmazlar. Onların mu*radı Allah'ın murad ettiği şeydir. .
Cenab-ı Hak onlarla alemlere ikramda bulunur, belaları def eder. Saliklerin gönüllerinde onlar sayesinde haller zuhur eder. Ama herkese merhamet ve şefkatle bakarlar. İnsanların kusurlarına bakmazlar. İyiliği emreder, kötülükten sakındırırlar.
Pak ve tertemiz yüzleri huzur ve aydınlık saçar. Onları görenler Allah'a yönelirler. Mübarek yüzlerine edeple bakmak bile ibadettir. İnce ve lâtif sözleri katıksız hikmet bilgisidir. Gayet ince, zarif, yumuşak ve alçak gönüllülükle telkinde bulunurlar. .
Bu dünyada onların kapısında bulunmaktan daha büyük devlet ne olabilir? Onlar olmadan bunca sarp yollar nasıl aşılır?
Azizim! Malum ola ki, ruh-u hayvanın kendisine mahsus olan yaratılışı sıfat-ı emmare ve ruh-u sultanın kendisine mahsus olan yaratılışı sıfat-ı safiyyedir. Ruh-u hayvan, Cenab-ı Hakk’ın (CC) ihsanı, mürşidin himmeti ve ruh-u sultanın rağbet göstermesiyle kendi sıfatı olan emmarelikten geçer. Yani başlangıcından bu hale gelinceye kadar, hayvanlık sıfatlarından arta kalan eserler de tamamen mahvolur ve ruh-u sultanın kendisine mahsus olan sıfat-ı insaniyye ile sıfatlanır. Bu makamda olan salik, Cenab-ı Hakk’ın şu Ayet-i Kerime’sinin muhatabı olur: “O’nun (CC) vechinden başka her şey helak olucudur.”[9] Ayet-i Kerime’sinin sırrını seyr ile müşahade eder. İşte bu büyük ihsana malik olan zatlara “insan-ı kamil” denilir. Sözün kısası, sıfat-ı safiyye ile sıfatlanan zatların nefisleri, ruh-u sultana döner. Nefs-i hayvaniyetten eser kalmaz. Bu bahtiyar insanlar tasavvuf (tarikat) yolunda çalışarak nefs-i hayvaniden tamamiyle kurtularak sıfat-ı insaniyye ile muttasıf olurlar.[10]
Kaynaklar
[1] Yusuf S. A.53
[2] El-Kıyame S. A.2
[3] Eş-Şems S. A.8
[4] El-Fecr S. A.27-30
[5] Er-Rad S. A.28
[6] El-Fecr. S.A.28
[7] Buhari Rikak 38. İbn Hanbel. IV. 256
[8] El-İnsan S. A.30-31
[9] El-Kasas S. A.88
[10] Miftahul Kulub. S.135
Allah Teâlâ, cümlemizi nefs-i emmârenin şerrinden emîn eylesin. Âmin Ya Muîn