“(Öyle mü''minler) ki, onlar ırzlarını koruyanlardır. Şu var ki zevcelerine yahut sağ ellerinin malik olduklarına (kendi cariyelerine) karşı (olan durumları) müstesnadır. Çünkü onlar (bunlarla ilişkilerden dolayı) kınanmış değildirler. O halde kim bunların ötesine geçmek isterse şüphe yok ki, onlar haddi aşanlardır.” (el-Mu’minûn, 23/5-7)
Müfessirler “Kim bunun ötesine geçmek isterse...” âyetini; “Yani kim bunlardan başka -kendilerine helâl olmayan- eş ve cariyeleri arzu ederse bu tip kimseler çok aşırı giden, Allah''ın sınırlarını aşan kimselerdir. Bu ifade mut''a adı verilen geçici nikâhın ve elle yapılan istimnanın (mastür¬basyonun) haram olduğuna delâlet etmektedir.” (Tefsir-i Münîr, Vehbe Zuhaylî; bkz. diğer tefsir kitapları ) şeklinde tefsir etmişlerdir.
Âyet-i kerimenin bu mutlak ve umum manasından hareket eden pek çok âlim (Şafiî, Malikî ve bazı Hanefî âlimleri), âyette zikredilmiş olan iki meşru vasıta dışında kalan; hayvana temas, istimna, bakmak gibi her çeşit cinsî tatmin yollarının aynen mut''a nikâhı gibi haram kılınmış olduğunu söylemiştir.
Fıkıh âlimleri, zorla boşalma ve elle istimna (mastürbasyon) durumunda tazir, tedip ve azarlamanın meşru olduğunda ittifak etmişlerdir.
İstimna Hakkında Bazı Hadisler:
Bu meyanda Peygamberimiz (s.a.v)’den:
- “Elini nikâhlayan (eliyle istimna yapan) kıyamet günü eli hamile olarak gelir.” (Beyhakî, Şuabu’l-İmân 5233)
- “Elini nikâh eden melundur.” (el-Ezdî, Duafâ; er-Râfiî, Kebîr, Babu’n-Nikâh)
- “Yedi kişi vardır kıyamet günü Allah; ne onların yüzüne (rahmet nazarıyla) bakar, ne onları (günahlarından) temizler, ne de sâlih amel ehliyle bir araya getirir. Ateşe ilk giriciler olarak onları cehenneme atar. Ancak tevbe edenler müstesna! Ancak tevbe edenler müstesna! Ancak tevbe edenler müstesna! Kim tevbe ederse Allah onun tevbesini kabul eder (günahlarını bağışlar) (Bunlar); eliyle nikâh eden (eliyle boşalan), Lût Kavmi’nin ameliyle amel eden (yapan), bu ameli kendisine yaptıran, içki müptelası, (Allah’tan) yardım istettirene kadar anne-babasını döven, kendine lanet ettirene kadar komşusuna eziyet eden, komşusunun helaliyle (hanımıyla) zina yapan.” (Câmiu’l-Kebîr, İmam Suyûtî; Beyhakî, Şuabu’l-İmân 5470) gibi bazı hadisler rivâyet edilmiştir.
İstimnanın Hükmü:
El ile istimnanın hükmü hususunda mezhep âlimleri ihtilaf etmişlerdir. Bu hususta serdedilen görüşler kısaca şunlardır:
1- Hanefi Mezhebi:
a) Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı, A. el-Cezirî:
- “Mastürbasyon yapmak helâl olmaz. Çünkü bu, fıtratı çiğnemektir. Bu da mastürbasyonun haram olduğunu ifade eder. Çünkü bu, insanî fıtratın dışına çıkan ve ilâhî yasakları çiğneyen kimselerin işidir. Yüce Allah (c.c) buyuruyor: “Evlenmeye imkân bulamayanlar, Allah, fazlından onların ihtiyacını giderinceye (lütfü ile zenginleştirene) kadar, iffetli kalsınlar.” (en-Nûr, 24/33) Yani, Cenâb-ı Allah kendilerini fazlıyla zengin kılıp, meşru evlenme yollarını onlara kolaylaştırıncaya kadar; şehveti frenleme hususunda sabretsinler. Günahı her ne kadar zinadan daha az da olsa mastürbasyon, yine de Kitap ve Sünnet’le haram kılınmıştır. Bunun günahı zinanınkinden daha azdır.”
- “El ile istimna yapan kişiye şer’î hâkimin bu suçtan dolayı caydırıcı ve uygun bir tazir cezası tatbik etmesi gerekir. Elle meni getirmek (mastürbasyon), büyük bir suçtur. Şeriat koyucunun yasakladığı ve Rasûlullah (s.a.v)’in sakındırdığı çirkin bir günahtır. Çünkü bu, sıhhî ve içtimaî bazı hastalıklara neden olur. Failinin bu günahtan dolayı tevbe etmemesi halinde kıyamet gününde eli gebe olarak mahşer meydanına getirileceği, hadisle haber verilmiştir.” (Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı, A. el-Cezirî c.7 s.3082)
b) İbn-i Âbidîn, Reddu-l Muhtar:
- “Cevhere''de zikredilmiştir ki; el ile istimna haramdır. Bunu yapan kimseye tazir cezası uygulanır.”
- “İstimna bi’l-yed (el vs, ile boşalma) ‘Elini nikâh eden melundur.’ (el-Ezdî, Duafâ) hadisinden dolayı tahrîmen mekruhtur. Ama zinadan korkarsa, üzerine bir vebal olmaması ümit edilir. Bilakis zinadan kurtulmak ancak bununla olacaksa, yapılması vacip olur. Çünkü daha hafiftir. Burada Feth''in ibaresi şöyledir: ‘Şehveti galebe çalar da onu teskin için yaparsa cezalanmaması umulur.’ Erkeğin menisini, karısının veya cariyesinin eli ile indirmesi caizdir. (İbn-i Âbidîn, Reddu-l Muhtar)
- “Ulema boşalma işini ‘el ile’ diye kayıtlamışlarsa da, bir kimse âletini meselâ kendi uylukları arasına sokarak veya göbeğiyle menisini indirirse aynı hükme tabidir. Bir kimse âletini duvara veya onun gibi bir şeye sokarak menisini indirse yahut eline bir sargı dolayarak hararetine mâni olmak sureti ile bu işi eli ile görse yine günahkâr olur.”
- “Zeylâî''nin istimna hususundaki hükmü şöyledir: Zeylâî, istimnanın helâl olmadığına; ‘Onlar ki iffetlerini korurlar.’ âyet-i kerimesi ile istidlâl etmiş ve ‘Cima için ancak zevce ile cariyeden istifade mubah kılınmıştır.’ diyerek bu da, bu ikisinden başka bir şeyle şehveti gidermek ve teskin etmenin helâl bir şey olmadığına delildir.’ demiştir.”
- “Ebu-l Leys; ‘Bir kimse zina edeceğinden korkarsa, el ile menisini getirerek şehvetini teskin etmesi vacip olur.’ demiştir.”
2- Şafiî Mezhebi:
İstimnanın haramlılığına hükmeden İmam Şafiî ve Şafiî uleması, istimna ile ilgili hadisler zayıf olduklarından bu hadislere değil, haramlılık hükmünü, Mü''minûn sûresinin; “(Öyle mü''minler) ki, onlar ırzlarını koruyanlardır. Şu var ki zevcelerine yahut sağ ellerinin malik olduklarına (kendi cariyelerine) karşı (olan durumları) müstesnadır. Çünkü onlar (Bunlarla ilişkilerden dolayı) kınanmış değildirler. O halde kim bunların ötesine geçmek isterse şüphe yok ki, onlar haddi aşanlardır.” âyetine dayandırmışlardır.
3- Mâlikî Mezhebi:
İstimnanın haramlılığına hükmeden Malikîler haramlılık hükmünü, “Ey gençler topluluğu! Sizden, evlenebilen evlensin. Çünkü evlilik; gözü daha fazla haramdan sakındırır, avret yerini daha fazla iffetli kılar. Evlenemeyen, oruç tutsun. Doğrusu oruç, onun şehvetini kırar (frenler).” (Buhârî, Nikâh) hadis-i şerifine dayandırmış ve şöyle demişlerdir: “Burada Rasûlullah (s.a.v) evlenmeye gücü yetmeyenlere oruç tavsiye etmiştir. Eğer istimna mubah olsaydı bir çare olarak onu tavsiye etmek daha kolaydı.” (İbrahim Canan, K. Sitte, c.3, s.316-17; Tefsir-i İbn-i Kesir, Mü’minûn sûresi, 5-7; Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı, A. el-Cezirî, c.7, s.3082)
4- Hanbelî Mezhebi:
Bu hususla alakalı olarak Hanbelî mezhebinde muhtelif görüşler vardır.
- Şerh-i Ğâyeti’l-Müntehâ; Şerh-i Münteha’l-İrâdât:
“Zaruret olmaksızın eliyle istimna eden kimsenin –ister erkek olsun ister kadın farketmez- yaptığı bu iş haramdır ve tazir cezası verilir. Zira bu masiyettir. Ancak livata veya zinaya düşmekten veya sıhhatine zarar geleceğinden korkar da istimna yaparsa bu durumda haram olmaz ve tazir cezası verilmez. İstimna mubah değildir. Ancak evlenmeye gücü yetmezse o zaman mubah olur.”
- Kâfî Fî Fıkh-ı İbn-i Hanbel, İbn-i Kudâme:
“El ile istimna haramdır. Zira bu fiil neslin kesilmesine sebep olacağından livata gibi haramdır. Ancak zinaya düşmekten korkarsa mubah olur.”
İhya Ulûmi’d-Din’den İstimna İle İlgili Bir Rivayet:
Rivayet olundu ki; İbn-i Abbas (r.anhumâ) insanlara sohbet ettikten sonra herkes dağılmış, geriye bir genç kalmıştı. İbn-i Abbas (r.anhumâ):
“Oğlum! Bir ihtiyacın mı var, ne bekliyorsun?” diye sorunca genç:
“Evet, soracağım bir mesele var; fakat insanlardan utandığım için onların yanında soramadım. Aynı şekilde sizden de sıkılıyor ve hayâ ediyorum.” dedi. İbn-i Abbas (r.anhumâ):
“Âlim, baba menzilesindedir. İnsan babasına söyleyebileceği her sözü âlime de söyleyebilir, söyle bakalım derdin nedir?” dedi. Genç:
“Ben bekâr bir gencim, zinadan korunmak için elimle istimna ediyorum.” dedi. İbn-i Abbas (r.anhumâ) yüzünü yan tarafa çevirerek:
“Yazıklar olsun sana. Çirkin bir hareket, gerçi zinadan ehvendir. Fakat cariye ile evlenmek bundan daha iyidir.” dedi. (İhyâ Ulûmi’d-Dîn, c.2 s.79-80)
İstimnayı terk etmek için yapılması gerekenler:
1- İstimna eden kişi önce bu günahtan derhal t
evbe ve istiğfar etmelidir.
2- Evlenmeye gücü yetiyor ise hemen evlenmelidir.
3- Eğer evlenmeye maddî veya manevî engellerden dolayı gücü yetmiyor ise, istimna yapmasına sebep olacak bütün etkenleri terk etmelidir. Rasûlullah (s.a.v)’in tavsiyesine uyarak oruç tutmalıdır.
4- Yeme, içme hususlarında zaruret miktarı ile kifayet etmeli, yeme içmeyi azaltmalıdır.
5- Harama bakmamalıdır.
6- Şehvet uyandıracak sesleri dinlememelidir. Şarkı vs. dinlememeye azami dikkat etmelidir.
7- Harama ve haram düşüncelere sevk edecek ortamlara girmemelidir.
8- Vakitlerini ibadet ve itaatle, kendisine ve çevresine faydalı olacak amellerle doldurmalıdır.
9- Aklına haram düşüncelerin gelmesine sebebiyet verecekse yalnız kalmaktan kaçınmalıdır.
10- Kötü ahlâk sahibi arkadaşları varsa terk etmelidir. Çünkü kişi arkadaşının dini üzeredir. Kendisini ibadet ve itaate yönlendirecek, bu hususlarda yardımcı olacak arkadaşlar edinmelidir.
11- Bu tür kötü fiillerden uzaklaşmak için Cenâb-ı Hak’tan sürekli yardım talep etmeli, niyaz hâlinde olmalıdır.
Kadınların durumu
Kadın ve erkek istimnanın hükmü hususunda eşittirler.
Müfessirler “Kim bunun ötesine geçmek isterse...” âyetini; “Yani kim bunlardan başka -kendilerine helâl olmayan- eş ve cariyeleri arzu ederse bu tip kimseler çok aşırı giden, Allah''ın sınırlarını aşan kimselerdir. Bu ifade mut''a adı verilen geçici nikâhın ve elle yapılan istimnanın (mastür¬basyonun) haram olduğuna delâlet etmektedir.” (Tefsir-i Münîr, Vehbe Zuhaylî; bkz. diğer tefsir kitapları ) şeklinde tefsir etmişlerdir.
Âyet-i kerimenin bu mutlak ve umum manasından hareket eden pek çok âlim (Şafiî, Malikî ve bazı Hanefî âlimleri), âyette zikredilmiş olan iki meşru vasıta dışında kalan; hayvana temas, istimna, bakmak gibi her çeşit cinsî tatmin yollarının aynen mut''a nikâhı gibi haram kılınmış olduğunu söylemiştir.
Fıkıh âlimleri, zorla boşalma ve elle istimna (mastürbasyon) durumunda tazir, tedip ve azarlamanın meşru olduğunda ittifak etmişlerdir.
İstimna Hakkında Bazı Hadisler:
Bu meyanda Peygamberimiz (s.a.v)’den:
- “Elini nikâhlayan (eliyle istimna yapan) kıyamet günü eli hamile olarak gelir.” (Beyhakî, Şuabu’l-İmân 5233)
- “Elini nikâh eden melundur.” (el-Ezdî, Duafâ; er-Râfiî, Kebîr, Babu’n-Nikâh)
- “Yedi kişi vardır kıyamet günü Allah; ne onların yüzüne (rahmet nazarıyla) bakar, ne onları (günahlarından) temizler, ne de sâlih amel ehliyle bir araya getirir. Ateşe ilk giriciler olarak onları cehenneme atar. Ancak tevbe edenler müstesna! Ancak tevbe edenler müstesna! Ancak tevbe edenler müstesna! Kim tevbe ederse Allah onun tevbesini kabul eder (günahlarını bağışlar) (Bunlar); eliyle nikâh eden (eliyle boşalan), Lût Kavmi’nin ameliyle amel eden (yapan), bu ameli kendisine yaptıran, içki müptelası, (Allah’tan) yardım istettirene kadar anne-babasını döven, kendine lanet ettirene kadar komşusuna eziyet eden, komşusunun helaliyle (hanımıyla) zina yapan.” (Câmiu’l-Kebîr, İmam Suyûtî; Beyhakî, Şuabu’l-İmân 5470) gibi bazı hadisler rivâyet edilmiştir.
İstimnanın Hükmü:
El ile istimnanın hükmü hususunda mezhep âlimleri ihtilaf etmişlerdir. Bu hususta serdedilen görüşler kısaca şunlardır:
1- Hanefi Mezhebi:
a) Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı, A. el-Cezirî:
- “Mastürbasyon yapmak helâl olmaz. Çünkü bu, fıtratı çiğnemektir. Bu da mastürbasyonun haram olduğunu ifade eder. Çünkü bu, insanî fıtratın dışına çıkan ve ilâhî yasakları çiğneyen kimselerin işidir. Yüce Allah (c.c) buyuruyor: “Evlenmeye imkân bulamayanlar, Allah, fazlından onların ihtiyacını giderinceye (lütfü ile zenginleştirene) kadar, iffetli kalsınlar.” (en-Nûr, 24/33) Yani, Cenâb-ı Allah kendilerini fazlıyla zengin kılıp, meşru evlenme yollarını onlara kolaylaştırıncaya kadar; şehveti frenleme hususunda sabretsinler. Günahı her ne kadar zinadan daha az da olsa mastürbasyon, yine de Kitap ve Sünnet’le haram kılınmıştır. Bunun günahı zinanınkinden daha azdır.”
- “El ile istimna yapan kişiye şer’î hâkimin bu suçtan dolayı caydırıcı ve uygun bir tazir cezası tatbik etmesi gerekir. Elle meni getirmek (mastürbasyon), büyük bir suçtur. Şeriat koyucunun yasakladığı ve Rasûlullah (s.a.v)’in sakındırdığı çirkin bir günahtır. Çünkü bu, sıhhî ve içtimaî bazı hastalıklara neden olur. Failinin bu günahtan dolayı tevbe etmemesi halinde kıyamet gününde eli gebe olarak mahşer meydanına getirileceği, hadisle haber verilmiştir.” (Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı, A. el-Cezirî c.7 s.3082)
b) İbn-i Âbidîn, Reddu-l Muhtar:
- “Cevhere''de zikredilmiştir ki; el ile istimna haramdır. Bunu yapan kimseye tazir cezası uygulanır.”
- “İstimna bi’l-yed (el vs, ile boşalma) ‘Elini nikâh eden melundur.’ (el-Ezdî, Duafâ) hadisinden dolayı tahrîmen mekruhtur. Ama zinadan korkarsa, üzerine bir vebal olmaması ümit edilir. Bilakis zinadan kurtulmak ancak bununla olacaksa, yapılması vacip olur. Çünkü daha hafiftir. Burada Feth''in ibaresi şöyledir: ‘Şehveti galebe çalar da onu teskin için yaparsa cezalanmaması umulur.’ Erkeğin menisini, karısının veya cariyesinin eli ile indirmesi caizdir. (İbn-i Âbidîn, Reddu-l Muhtar)
- “Ulema boşalma işini ‘el ile’ diye kayıtlamışlarsa da, bir kimse âletini meselâ kendi uylukları arasına sokarak veya göbeğiyle menisini indirirse aynı hükme tabidir. Bir kimse âletini duvara veya onun gibi bir şeye sokarak menisini indirse yahut eline bir sargı dolayarak hararetine mâni olmak sureti ile bu işi eli ile görse yine günahkâr olur.”
- “Zeylâî''nin istimna hususundaki hükmü şöyledir: Zeylâî, istimnanın helâl olmadığına; ‘Onlar ki iffetlerini korurlar.’ âyet-i kerimesi ile istidlâl etmiş ve ‘Cima için ancak zevce ile cariyeden istifade mubah kılınmıştır.’ diyerek bu da, bu ikisinden başka bir şeyle şehveti gidermek ve teskin etmenin helâl bir şey olmadığına delildir.’ demiştir.”
- “Ebu-l Leys; ‘Bir kimse zina edeceğinden korkarsa, el ile menisini getirerek şehvetini teskin etmesi vacip olur.’ demiştir.”
2- Şafiî Mezhebi:
İstimnanın haramlılığına hükmeden İmam Şafiî ve Şafiî uleması, istimna ile ilgili hadisler zayıf olduklarından bu hadislere değil, haramlılık hükmünü, Mü''minûn sûresinin; “(Öyle mü''minler) ki, onlar ırzlarını koruyanlardır. Şu var ki zevcelerine yahut sağ ellerinin malik olduklarına (kendi cariyelerine) karşı (olan durumları) müstesnadır. Çünkü onlar (Bunlarla ilişkilerden dolayı) kınanmış değildirler. O halde kim bunların ötesine geçmek isterse şüphe yok ki, onlar haddi aşanlardır.” âyetine dayandırmışlardır.
3- Mâlikî Mezhebi:
İstimnanın haramlılığına hükmeden Malikîler haramlılık hükmünü, “Ey gençler topluluğu! Sizden, evlenebilen evlensin. Çünkü evlilik; gözü daha fazla haramdan sakındırır, avret yerini daha fazla iffetli kılar. Evlenemeyen, oruç tutsun. Doğrusu oruç, onun şehvetini kırar (frenler).” (Buhârî, Nikâh) hadis-i şerifine dayandırmış ve şöyle demişlerdir: “Burada Rasûlullah (s.a.v) evlenmeye gücü yetmeyenlere oruç tavsiye etmiştir. Eğer istimna mubah olsaydı bir çare olarak onu tavsiye etmek daha kolaydı.” (İbrahim Canan, K. Sitte, c.3, s.316-17; Tefsir-i İbn-i Kesir, Mü’minûn sûresi, 5-7; Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı, A. el-Cezirî, c.7, s.3082)
4- Hanbelî Mezhebi:
Bu hususla alakalı olarak Hanbelî mezhebinde muhtelif görüşler vardır.
- Şerh-i Ğâyeti’l-Müntehâ; Şerh-i Münteha’l-İrâdât:
“Zaruret olmaksızın eliyle istimna eden kimsenin –ister erkek olsun ister kadın farketmez- yaptığı bu iş haramdır ve tazir cezası verilir. Zira bu masiyettir. Ancak livata veya zinaya düşmekten veya sıhhatine zarar geleceğinden korkar da istimna yaparsa bu durumda haram olmaz ve tazir cezası verilmez. İstimna mubah değildir. Ancak evlenmeye gücü yetmezse o zaman mubah olur.”
- Kâfî Fî Fıkh-ı İbn-i Hanbel, İbn-i Kudâme:
“El ile istimna haramdır. Zira bu fiil neslin kesilmesine sebep olacağından livata gibi haramdır. Ancak zinaya düşmekten korkarsa mubah olur.”
İhya Ulûmi’d-Din’den İstimna İle İlgili Bir Rivayet:
Rivayet olundu ki; İbn-i Abbas (r.anhumâ) insanlara sohbet ettikten sonra herkes dağılmış, geriye bir genç kalmıştı. İbn-i Abbas (r.anhumâ):
“Oğlum! Bir ihtiyacın mı var, ne bekliyorsun?” diye sorunca genç:
“Evet, soracağım bir mesele var; fakat insanlardan utandığım için onların yanında soramadım. Aynı şekilde sizden de sıkılıyor ve hayâ ediyorum.” dedi. İbn-i Abbas (r.anhumâ):
“Âlim, baba menzilesindedir. İnsan babasına söyleyebileceği her sözü âlime de söyleyebilir, söyle bakalım derdin nedir?” dedi. Genç:
“Ben bekâr bir gencim, zinadan korunmak için elimle istimna ediyorum.” dedi. İbn-i Abbas (r.anhumâ) yüzünü yan tarafa çevirerek:
“Yazıklar olsun sana. Çirkin bir hareket, gerçi zinadan ehvendir. Fakat cariye ile evlenmek bundan daha iyidir.” dedi. (İhyâ Ulûmi’d-Dîn, c.2 s.79-80)
İstimnayı terk etmek için yapılması gerekenler:
1- İstimna eden kişi önce bu günahtan derhal t
evbe ve istiğfar etmelidir.
2- Evlenmeye gücü yetiyor ise hemen evlenmelidir.
3- Eğer evlenmeye maddî veya manevî engellerden dolayı gücü yetmiyor ise, istimna yapmasına sebep olacak bütün etkenleri terk etmelidir. Rasûlullah (s.a.v)’in tavsiyesine uyarak oruç tutmalıdır.
4- Yeme, içme hususlarında zaruret miktarı ile kifayet etmeli, yeme içmeyi azaltmalıdır.
5- Harama bakmamalıdır.
6- Şehvet uyandıracak sesleri dinlememelidir. Şarkı vs. dinlememeye azami dikkat etmelidir.
7- Harama ve haram düşüncelere sevk edecek ortamlara girmemelidir.
8- Vakitlerini ibadet ve itaatle, kendisine ve çevresine faydalı olacak amellerle doldurmalıdır.
9- Aklına haram düşüncelerin gelmesine sebebiyet verecekse yalnız kalmaktan kaçınmalıdır.
10- Kötü ahlâk sahibi arkadaşları varsa terk etmelidir. Çünkü kişi arkadaşının dini üzeredir. Kendisini ibadet ve itaate yönlendirecek, bu hususlarda yardımcı olacak arkadaşlar edinmelidir.
11- Bu tür kötü fiillerden uzaklaşmak için Cenâb-ı Hak’tan sürekli yardım talep etmeli, niyaz hâlinde olmalıdır.
Kadınların durumu
Kadın ve erkek istimnanın hükmü hususunda eşittirler.
